manos

Χειρουργική στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά | Ιατρική και τεχνολογία

Ο Βασίλειος Ν. Κωτσής, MD, Καρδιοχειρουργός, ∆ιευθυντής Καρδιοχειρουργικής Κλινικής και Κέντρου Χειρουργικής Πάλλουσας Καρδιάς του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, μας μιλά για τη χειρουργική στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά, μίας τεχνικής η οποία μειώνει σημαντικά την θνητότητα και θνησιμότητα και λαμβάνει χώρα μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα που ασχολούνται αποκλειστικά με αυτή. 

Η ανάπτυξη της καρδιοχειρουργικής στηρίχθηκε στη χρήση της μηχανής εξωσωματικής κυκλοφορίας που συνδέεται στον ασθενή και υποκαθιστά την λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων. Με τον τρόπο αυτό γίνεται εφικτό να σταματήσουμε την λειτουργία της καρδιάς και να δουλέψουμε σε ένα αναίμακτο και ακίνητο χειρουργικό πεδίο. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και με την εξέλιξη της συγκεκριμένης τεχνικής, αλλά και με τη τεχνολογία αρωγό, πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα επιπλοκών που φθάνει το 2-8%. Εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια οι καρδιοχειρουργοί σκέφθηκαν να χειρουργούν πιο φυσιολογικά, χωρίς, δηλαδή τη χρήση της μηχανής εξωσωματικής κυκλοφορίας, αλλά κυρίως, χωρίς να σταματούν την καρδιά, προσπαθώντας έτσι να μειώσουν τις περιεγχειρητικές επιπλοκές, το χρόνο ανάρρωσης και να βελτιώσουν την θνητότητα. Ειδικά στη χειρουργική των στεφανιαίων αγγείων (αγγεία που αιματώνουν την ίδια την καρδιά και βρίσκονται στην επιφάνεια της) αυτό είναι απόλυτα εφικτό. Σε περιπτώσεις στενώσεων αυτών των αγγείων, η ενδεικνυόμενη επέμβαση είναι η παράκαμψη των στενώσεων αυτών. Η παράκαμψη των στεφανιαίων αγγείων, το γνωστό σε όλους μας bypass, μπορεί να πραγματοποιηθεί με απόλυτη επιτυχία μόνο από εξειδικευμένους στην τεχνική αυτή καρδιοχειρουργούς.

Χειρουργική στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά | Τεχνική:

Με εξελιγμένα χειρουργικά εργαλεία που ονομάζονται σταθεροποιητές, διατηρούμε ακίνητα τα τμήματα και τα αγγεία της καρδιάς που θέλουμε να επαναιματώσουμε και με προπαρασκευασμένα μοσχεύματα που λαμβάνουμε από τον ίδιο τον ασθενή παρακάμπτουμε τις στενώσεις που έχουν δημιουργηθεί από τη στεφανιαία νόσο και δίνουμε αίμα στην περιφέρεια του αγγείου. Αποκαθιστούμε δηλαδή την αιμάτωση του. Πολυκεντρικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι μειώνεται ο χρόνος χειρουργείου, η ανάγκη για μετάγγιση αίματος, καθώς και η παραμονή στη ΜΕΘ και στο νοσοκομείο. Μάλιστα, ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα και ελαχιστοποιούνται οι επιπλοκές στο αναπνευστικό σύστημα, τους νεφρούς και τον εγκέφαλο καθώς και οι αρρυθμίες, οι νευρολογικές διαταραχές και οι λοιμώξεις.

Χειρουργική στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά |Οφέλη για τον ασθενή:

Αξίζει να σημειώσουμε ότι εκείνοι που ωφελούνται περισσότερο από την τεχνική Bypass καρδιάς Στεφανιαία παράκαμψη με πάλλουσα καρδιά (OPCAB), είναι κυρίως οι ασθενείς υψηλού χειρουργικού κινδύνου, με χαμηλό κλάσμα εξώθησης με ή χωρίς ισχαιμία. Έχει αποδειχθεί ότι όσο υψηλότερου κινδύνου είναι οι ασθενείς, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα της επέμβασης. Το ίδιο ισχύει και για τους μεγαλύτερους των 75 ετών,  αυτούς που πάσχουν από ΧΑΠ, αθηρωματική αορτή, οι νεφροπαθείς, οι διαβητικοί καθώς και οι ασθενείς οι οποίοι βρίσκονται σε αντιαιμοπεταλλιακή αγωγή, οι ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια και κυρίως όσοι δεν δέχονται μετάγγιση αίματος και όσοι υπόκεινται σε επανεπεμβάσεις. 

Χειρουργική στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά |Οργανωμένες Νοσοκομειακές δομές & Εξειδίκευση

Οι επεμβάσεις χειρουργικής στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά απαιτούν εξειδίκευση και αφοσίωση, σύγχρονο νοσοκομειακό υλικοτεχνικό εξοπλισμό και συνεργασία χειρουργών και αναισθησιολόγων.  Τα τελευταία 20 χρόνια η ιατρική μας ομάδα έχει εξελίξει, σε μεγάλο βαθμό, τη συγκεκριμένη μέθοδο ώστε να εκτελούμε περισσότερο από το 99% των περιστατικών, χωρίς να χρησιμοποιούμε την μηχανή εξωσωματικής κυκλοφορίας, πάρα μόνο όταν το έχουμε προγραμματίσει, σε περιστατικά με ισχαιμία ή μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά και πάλι χωρίς να σταματάμε την λειτουργία της καρδιά. Στο Κέντρο Χειρουργικής Πάλλουσας Καρδιάς του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, ο συνδυασμός της τεχνικής αυτής αλλά και η πιστή εφαρμογή των επίσημων κατευθυντήριων οδηγιών των διεθνών καρδιοχειρουργικών εταιριών για χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων (δύο μαστικών κυρίως αρτηριών) και αποφυγή χειρισμών στην αορτή, έχει οδηγήσει σε εξαιρετικά αποτελέσματα. Η καθημερινή ενημέρωση για νέες τεχνολογίες και υλικά, σε συνδυασμό με τις συνεχείς επενδύσεις του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών σε βιοϊατρικό εξοπλισμό, αλλά και τα εξαιρετικά αποτελέσματα της ομάδας μας, καθιστούν το κέντρο μας, μοναδικό. Παράλληλα, και μέσα από τη συνεργασία της Διεπιστημονικής Ομάδας είμαστε σε θέση να προσφέρουμε την πλέον εξατομικευμένη, αντιμετώπιση για κάθε περίπτωση, όσο σύμπλοκη και αν είναι.

Χειρουργική στεφανιαίων αγγείων με πάλλουσα καρδιά. Μια τεχνική που έχει μετατρέψει το γνωστό Bypass σε μια απλή επέμβαση ρουτίνας. 

Η ανάπτυξη της καρδιοχειρουργικής στηρίχθηκε στη χρήση της μηχανής εξωσωματικής κυκλοφορίας που συνδέεται στον ασθενή και υποκαθιστά την λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων. Με τον τρόπο αυτό γίνεται εφικτό να σταματήσουμε την λειτουργία της καρδιάς και να δουλέψουμε σε ένα αναίμακτο και ακίνητο χειρουργικό πεδίο.

Οι επεμβάσεις έγιναν πολύ ασφαλείς, αλλά η θνητότητα και οι μείζονες επιπλοκές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα που φθάνουν το 2-8% παρά το πέρασμα του χρόνου και τις τεχνολογικές εξελίξεις. 

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό? Μα γιατί είναι μια επέμβαση που γίνεται παρα φύση, είναι μία μη φυσιολογική παρέμβαση. Σταματάμε δηλαδή ένα όργανο που η λειτουργία του είναι  να συσπάται για να σπρώχνει το αίμα σε όλο μας το σώμα.

Εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια οι καρδιοχειρουργοί στη προσπάθεια τους να μειώσουν τις περιεγχειρητικές επιπλοκές, τον χρόνο ανάρρωσης και να βελτιώσουν την θνητότητα, σκέφθηκαν να χειρουργούν πιο φυσιολογικά, χωρίς την χρήση της μηχανής εξωσωματικής κυκλοφορίας που βασικά είναι η κύρια αιτία αυτών των επιπλοκών, αλλά και κυρίως χωρίς να σταματούν την καρδιά. Ειδικά στη χειρουργική των στεφανιαίων αγγείων (αγγεία που αιματώνουν την ίδια την καρδιά και βρίσκονται στην επιφάνεια της) αυτό είναι απόλυτα εφικτό. Σε περιπτώσεις στενώσεων αυτών των αγγείων η ενδεικνυόμενη επέμβαση είναι η παράκαμψη των στενώσεων αυτών. Η παράκαμψη αυτή των στεφανιαίων αγγείων, το γνωστό σε όλους μας bypass, μπορεί να γίνει από εξειδικευμένους στην τεχνική αυτή καρδιοχειρουργούς, με απόλυτη επιτυχία. 

Με εξελιγμένα χειρουργικά εργαλεία που ονομάζονται σταθεροποιητές, διατηρούμε ακίνητα τα τμήματα και τα αγγεία της καρδιάς που θέλουμε να επαναιματώσουμε και με προπαρασκευασμένα μοσχεύματα που παίρνουμε από τον ίδιο τον ασθενή παρακάμπτουμε τις στενώσεις που έχουν δημιουργηθεί από την στεφανιαία νόσο και δίνουμε αίμα στην περιφέρεια του αγγείου. Με άλλα λόγια αποκαθιστούμε την αιμάτωση του. 

Έχει αποδειχθεί με πολυκεντρικές μελέτες ότι είναι μειωμένος ο χρόνος χειρουργείου, η ανάγκη για μετάγγιση αίματος όπως και η παραμονή στη ΜΕΘ και στο νοσοκομείο. Ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα και οι επιπλοκές στο αναπνευστικό σύστημα τους νεφρούς και τον εγκέφαλο ελαχιστοποιούνται καθώς και οι λοιμώξεις, οι αρρυθμίες και οι νευρολογικές διαταραχές. 

Τα αποτελέσματα της τεχνικής αυτής έχει αποδειχθεί ότι έχουν άμεση σχέση με την εμπειρία του χειρουργού και της χειρουργικής ομάδας. Δεν είναι μια επέμβαση που μπορεί να πραγματοποιηθεί από όλους τους χειρουργούς. Ο λόγος είναι ότι δεν μπορεί εύκολα να αναπαραχθεί και η περίοδος εκμάθησης είναι μεγάλη. Γιαυτό και ο αρχικός ενθουσιασμός για την τεχνική αυτή σταμάτησε, με αποτέλεσμα πολλοί λίγοι καρδιοχειρουργοί να συνεχίσουν να την υπηρετούν.  Οφείλει ο χειρουργός να είναι έμπειρος και αφοσιωμένος στη τεχνική αυτή. Προσωπικά τα τελευταία 20 χρόνια έχω ένα έντονο ενδιαφέρον για την τεχνική αυτή και με τους συνεργάτες μου, την έχουμε εξελίξει σε μεγάλο βαθμό ώστε να εκτελούμε περισσότερο από το 99% των περιστατικών, χωρίς να χρησιμοποιούμε την μηχανή εξωσωματικής κυκλοφορίας παρα μόνο όταν το έχουμε προγραμματίσει, σε περιστατικά με ισχαιμία ή μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Εκείνοι που ωφελούνται περισσότερο από την τεχνική Bypass καρδιάς Στεφανιαία παράκαμψη με πάλλουσα καρδιά (OPCAB)είναι :

• ασθενείς υψηλού χειρουργικού κινδύνου με χαμηλό κλάσμα εξώθησης με ή χωρίς ισχαιμία
• οι μεγαλύτεροι των 75 ετών
• με αθηρωματική αορτή
• με ΧΑΠ
• διαβητικοί
• νεφροπαθείς 
• σε αντιαιμοπεταλλιακή αγωγή
• με περιφερική αγγειοπάθεια
• ασθενείς που δεν δέχονται μετάγγιση αίματος
• σε επανεπεμβάσεις 

Στο κέντρο μας, ο συνδυασμός της τεχνικής αυτής αλλά και η πιστή εφαρμογή των επίσημων κατευθυντήριων οδηγιών των διεθνών καρδιοχειρουργικών εταιριών για χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων (δύο μαστικών κυρίως αρτηριών) και αποφυγή χειρισμών στην αορτή, έχει οδηγήσει σε εξαιρετικά αποτελέσματα.

Το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών από το 2014 έχει στηρίξει την προσπάθεια μας αυτή με σύγχρονο βιοιατρικό εξοπλισμό, με έμπειρο και εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό που σε συνδυασμό με τα εξαιρετικά αποτελέσματα μας καθιστούν το κέντρο μας μοναδικό.

Η καρδιά δεν πρέπει να σταματάει…….